In 4TU.Binnenhofcollege #5 lieten wetenschapper Kornelis Blok, student Antonios Kouzelis en ondernemer Jan-Jaap van Os de Eerste en Tweede Kamerleden zien welke oplossingen er nodig zijn in de transitie naar duurzame energie en welke kansen dit voor Nederland biedt.
Op dit moment is ongeveer 20% van ons energiegebruik elektriciteit (waarvan 2/3 met fossiele brandstoffen opgewekt) en de overige 80% brandstoffen (90% fossiel). Kortom, we hebben nog een lange weg te gaan. Als we nu niets zouden doen, zou dit leiden tot een groei van ons energiegebruik. De bevolking en de economieën groeien tenslotte.
De eerste stap in de transitie naar duurzame energie, is energie-efficiëntie. Neem bijvoorbeeld onze koelkasten die inmiddels werken met een factor drie minder energie ten opzichte van 2000.
Ook met elektrificatie van onze energiebehoefte kunnen we grote stappen maken. Blok verwacht dat het aandeel elektriciteit groeit van 20% naar 40-50%. Zon en wind worden de werkpaarden van de energietransitie (een aandeel van 70%) en zijn inmiddels zelfs goedkoper geworden dan fossiele brandstof. Zon en wind zijn er natuurlijk niet altijd op het moment dat wij dat zouden willen, dus hier ligt nog een uitdaging. We hebben hier volgens de hoogleraar flexibiliteit nodig en zouden de infrastructuur moeten uitbreiden, opslagmogelijkheden moeten creëren en de vraag moeten gaan sturen.
Tot slot gaat de verduurzaming van brandstoffen een rol spelen in onze energietransitie. Denk hierbij aan bio-energie, fossiele brandstoffen en CO2-opslag. Ook groene, blauwe en grijze waterstof bieden goede mogelijkheden maar deze optie is op dit moment nog veel duurder. Bovendien zal er veel nieuwe infrastructuur voor nodig zijn.
Blok vertelt de aanwezigen dat de omvang van de energietransitie enorm is. Het is in feit een volledige make-over in 20 tot 30 jaar. Hij noemt vier punten die belangrijk zijn om mee te nemen voor de beleidsmakers:
- Energiebesparing speelt in alle modellen een grote rol. Beleidmakers noemen dit hun ‘first fuel’, maar er kan nog veel meer winst behaald worden dan nu gedaan wordt, met name in de industrie;
- De verduurzaming in de brandstoffensector moet aangepakt worden als we echt naar klimaatneutraal willen;
- De overheid speelt een belangrijke rol in het aanpassen van de infrastructuur. Dit vergt veel tijd, dus je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen;
- We kunnen met elkaar niet te kieskeurig zijn, want iedere optie heeft zijn nadelen.
En ook de esthetische bezwaren die regelmatig aangevoerd worden, zijn allang niet meer van deze tijd nu diverse nieuwe oplossingen ontworpen zijn. Denk hierbij aan geïntegreerde panelen in gebouwen, of op het land geïnstalleerd boven de gewassen, met als winst dat de gewassen meteen ook beschermd zijn tegen direct zonlicht. Ook drijvende zonnepanelen of windmolens op water zijn kansrijk: ze kunnen mooi afwisselend gebruik maken van diezelfde dure kabel.
Jan-Jaap van Os noemt enkele juridische obstakels die een snellere transitie in de weg zitten. Zo is een inroof-paneel niet volledig btw-aftrekbaar, waar het paneel óp het dak dat wel is. Ook is het moeilijker financierbaar en is het onderwerp voor een welstandcommissie. De concurrentie met China is daarbij verhevigd door de stop op importheffing uit dit land. De overheid speelt met haar beleid een grote rol in de keuzes van ondernemers, ofwel omdat deze zich moeten conformeren aan bepaalde regelgeving ofwel omdat zij kiezen voor de oplossingen die voor hen het meeste winst opleveren.
De sprekers zijn erg tevreden over de aandacht en respons van de Kamerleden. In de discussie na afloop wordt het belang van ‘een mooie transitie’ genoemd. Slimme keuzes in de bouw en landschapsinrichting zijn belangrijk. ''Liever mooie en duurzame oplossingen dan goedkope oplossingen die we over 10 jaar weer op de afvalberg moeten gooien'''aldus Van Os.