Grote geluidschermen verleden tijd met nieuwe technologie van UT-spinoff

4Silence geeft een draai aan lawaai en je hoort er bijna niks meer van. Met de nieuwe en veelbelovende technologie van 4Silence zijn grote geluidschermen verleden tijd. Hun zogenoemde diffractor buigt geluid van wegen en spoorlijnen af.

Auteur: Linda Bak

We kennen allemaal de geluidsschermen langs snelwegen en spoorlijnen. De lelijke, lompe betonnen of glazen schermen zijn broodnodig om het geluid van voorbijrazende voertuigen te verminderen. Daarnaast maken we tegenwoordig regelmatig gebruik van een zogenoemd absorberend wegdek dat het geluid van de banden over het asfalt vermindert. Al zijn deze producten niet altijd toereikend en houden we nog regelmatig last van lawaai langs wegen of spoorlijnen. Daarom heeft 4Silence, een spin-off van de Universiteit Twente, een nieuwe manier gevonden om geluidsoverlast tegen te gaan. Waar de huidige producten het geluid absorberen of reflecteren, zorgen de producten van het Twentse bedrijf ervoor dat het geluid afbuigt naar boven. Dat biedt een nieuwe optie om de omgeving wat stiller te maken.

Panfluit langs de weg

Ysbrand Wijnant, CTO van 4Silence en docent Technische Akoestiek aan de Universiteit Twente, bedacht de technologie achter 4Silence ruim tien jaar geleden tijdens een van zijn onderzoeken naar verkeerslawaai aan de universiteit. “Op een gegeven moment dacht ik: kunnen we resonantie (hoe geluid in dunne buizen beweegt, het effect van een panfluit, red.) ook gebruiken om iets te doen met het geluid van verkeer?”. Hij deed proeven en simulaties en kwam er zo achter dat hij geluid kan afbuigen met een zogenoemde diffractor. Dit is een element met gleuven van verschillende dieptes. In die gleuven resoneert het geluid waardoor het naar boven afbuigt. 

Er volgden nog verschillende onderzoeken en testen om te kijken wat het precieze effect is op geluid. “De gemeente Enschede stelde een locatie beschikbaar waar we mochten testen en TNO voerde verschillende metingen uit”, blikt Wijnant terug. Zo kregen het eerste product van 4Silence en het bedrijf zelf langzaam vorm. Met hulp van het octrooifonds van de Universiteit Twente werd patent aangevraagd en en dankzij een investering van het Twente Technology Fund kon het bedrijf echt beginnen. Ondernemer Eric de Vries (CEO) en Ysbrand Wijnant gingen het avontuur aan om 4Silence uit te laten groeien van kleine spin-off tot een bedrijf dat inmiddels in Europa zijn vleigels uitslaat.

Makkelijk en betaalbaar

Inmiddels heeft 4Silence drie producten op de markt – allemaal op basis van een diffractor – en doet het projecten in heel Europa. De WHIS®stone is een betonnen tegel met gleuven dat op de grond naast de weg wordt gelegd. Deze vermindert verkeerslawaai met zo’n 2,5 dB. Daarnaast heeft het bedrijf een WHIS®wall ontwikkelt. Dit is een laag geluidsscherm met een stalen diffractor er bovenop. Deze is ongeveer een meter hoog en zorgt voor 7 tot 9 dB aan reductie, wat vergelijkbaar is met een normaal geluidsscherm van drie meter hoog. Tot slot is er ook nog een WHIS®top, een stalen of aluminium diffractor om op bestaande geluidsschermen te plaatsen voor extra geluidsreductie van 4 tot 5 dB. 

De diffractor van 4Silence langs de weg ©4Silence

Zo’n extra diffractor op een geluidscherm biedt in verschillende situaties een makkelijke en betaalbare oplossing. Wijnant geeft een voorbeeld: “Hogesnelheidstreinen maken niet alleen veel lawaai, ze generen ook nog eens veel druk. Dat betekent dat de geluidschermen niet alleen hoog moeten zijn, maar ook diep in de grond moeten zitten zodat de fundering sterk genoeg is. Een geluidscherm ophogen is dan niet zomaar mogelijk. Omdat onze constructie de hoogte van het geluidscherm niet veranderd, kan deze relatief makkelijk op een bestaand scherm geplaatst worden.”

Uitdaging

In moeilijke projecten die vragen om maatwerk zit volgens de CTO de uitdaging. “Mijn doel is niet om heel rijk te worden met het bedrijf. Ik vind het zo leuk omdat we nu verschillende nieuwe en innovatieve projecten kunnen doen en kunnen kijken naar nieuwe oplossingen.We hebben in Groningen een brug stiller gemaakt. We mochten niet lassen of boren aan de brug, wat normaal gesproken wel nodig is om geluiddempende materialen te bevestigen. Daarom hebben we in dit geval sandwichpanelen met dempend materiaal bevestigd met magneten. Dat bleek ook goed te werken.”

Focus op de oplossing

Wijnant houdt zich de helft van zijn tijd bezig met 4Silence en de andere helft besteedt hij aan zijn werk op de universiteit. “Het spanningsveld tussen de universiteit en de praktijk vind ik heel interessant. Op de universiteit willen mensen alles helemaal tot achter de komma uitzoeken, terwijl mensen in het werkveld gewoon op zoek zijn naar een degelijke en betaalbare oplossing voor een probleem, in ons geval geluidshinder door verkeer”, verklaart hij. “Daar valt nog veel te halen als we wat beter naar elkaar luisteren.” De belangrijke ondernemersles voor Wijnant is dan ook: “Zorg dat je weet wat precies het probleem is in de praktijk. Binnen de universiteit zijn mensen altijd op zoek naar oplossing, maar soms is dat helemaal geen probleem in de praktijk. Als er geen probleem is, dan is het product ook vaak niet interessant.”

Hij adviseert jonge ondernemers om eerst eens te gaan job hoppen en te kijken hoe andere bedrijven in z’n werk gaan voordat je zelf aan een spin-off begint. “Dan leer je bijvoorbeeld de basale dingen over financiën en werknemers, dat is heel belangrijk”, benadrukt Wijnant. “Het allerbelangrijkste in mijn ogen: focus op je product. Zorg dat je een goed product hebt. Dan is het ook veel makkelijker om investeerders en subsidies binnen te halen. Ik zie nu dat er heel veel aandacht is voor het business plan. Dat is natuurlijk ook belangrijk, maar ik zou niet honderd procent van je tijd daar in steken. Over een paar maanden is het business plan toch weer achterhaald. Een goed product gaat voor zichzelf spreken.”

Internationaal

4Silence groeit inmiddels hard. “We zijn nu met tien medewerkers met verschillende achtergronden”, zegt Wijnant. “Dat is belangrijk want dan vul je elkaar goed aan.” De spin-off doet projecten in onder andere Denemarken, België, Engeland en Duitsland. “We doen pilots voor de Deutsche Bahn langs het spoor en voor de Autobahn GmbH langs de weg om bij tankstations extra geluidsreductie te realiseren”, vertelt hij met gepaste trots. “De beheerder van de High Speed Rail in Engeland onderzoekt wat de diffractor vor hen kan betekenen aan geluidsreductie en kostenbesparing. Als dat positief uitpakt, mogen daar misschien wel een aantal kilometers aanleggen. Dat zou echt heel mooi zijn.”

Daarnaast is het bedrijf ook in gesprek met ProRail. Om in Nederland voor de Nederlandse overheid projecten uit te kunnen voeren, moet 4Silence eerst een mijlpaal behalen. “Onze producten moeten opgenomen worden in het reken- en meetvoorschrift. TNO en het RIVM bedenken nu een vereenvoudigde berekeningsmethode waarmee men snel, voor de aanleg, kan berekenen hoeveel reductie wordt gerealiseerd op verschillende afstanden achter de diffractor. Overheden hebben zo’n methode nodig voor ze onze producten op grote schaal kunnen gebruiken”, legt Wijnant uit. Het product aan overheden verkopen is volgens hem heel belangrijk omdat de markt van particulieren en bedrijven te klein is. “Omdat wij bezig zijn met een heel nieuwe product duurden de onderzoeken allemaal wat lange, maar we zijn er bijna. We hopen begin volgend jaar opgenomen te worden in het reken- en meetvoorschrift voor geluid a;s de methode van TNO en RIVM klaar is.”

Onmisbare support

De wereld ligt nu open voor 4Silence, al is Wijnant zich ervan bewust dat het zonder de supporters van het eerste uur niet gelukt was. “Een medewerker van de provincie Gelderland heeft in de beginfase echt zijn nek voor ons uitgestoken. Dat geldt ook voor de gemeente Enschede en anderen. De overheden wisten nog niet precies of ons product zou werken. Er was een kans van slagen maar ook een kans van falen en toch wilden zij het proberen”, stelt hij. “Ik hoop dat overheden en universiteiten ondernemerschap blijven stimuleren. Dat is zo belangrijk voor de innovatie in Nederland. Zonder hen was het ons namelijk nooit gelukt.”