Het afgelopen jaar werden er zowel landelijk als per universiteit verkiezingen georganiseerd voor de beste docent van het jaar. 4TU interviewde de winnaars van de Onderwijsprijs en was benieuwd waarom studenten zo enthousiast over hen zijn en hoe zij de toekomst van het ingenieursonderwijs zien.
De prijswinnaars zijn:
- Birgit Boogaard, docent Afrikaanse Filosofie en Social Justice Technology and Development aan de WUR. Ze won niet alleen de WUR Onderwijsprijs, maar ook de Nationale Onderwijsprijs, dubbel gefeliciteerd!;
- Alessandro Bombelli, docent aan de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek van de TU Delft;
- Florent Gauvin, universitair hoofddocent aan de faculteit Built Environment en Karel van Donselaar, universitair hoofddocent Retail Operations onderscheiden voor respectievelijk de beste bachelor- en masteropleider van de TU/e;
- Heidi Toivonen, Assistant Professor in Narrative Research aan de Faculteit Gedrags-, Management- en Maatschappijwetenschappen van de UT.
Leer deze inspirerende docenten kennen!
Interview Birgit Boogaard | Winnaar Nationale Docent van het Jaar 2023
Waarom ontving je de onderwijsprijs vanuit jouw universiteit?
De jury van de Nationale Docent van het Jaar verkiezing -bestaande uit twee docenten en drie studenten- had veel waardering voor mijn creatieve, inclusieve en innovatieve visie op onderwijs en onderwijsmethoden om ''niet-genoemde perspectieven aan het licht te brengen''. Ik werk als docent bij de Knowledge Technology and Innovation Group van de WUR, waar ik vakken geef zoals African Philosophy en Social Justice Technology and Development. In mijn vakken behandel ik koloniale erfenissen en komen historisch onderdrukte stemmen aan bod. Met name Afrikaanse perspectieven: niet door voor Afrikaanse collega's te spreken, maar door met ze te spreken, en door hun teksten te lezen, naar hun colleges te luisteren.
Geïnspireerd door intercultureel filosoof Heinz Kimmerle volgen we een dialogische benadering. Het gaat niet om oordelen of iets goed of fout is: in plaats daarvan denken en spreken we in termen van verschillen en diversiteit. We luisteren naar elkaar met een open houding om elkaar beter te begrijpen. Daarbij reflecteren studenten en docenten kritisch op zichzelf. Het is belangrijk dat we in de spiegel durven kijken als het gaat om onze koloniale erfenis, zoals filosoof Mogobe Ramose zegt: " We moeten voor de spiegel gaan staan, vooral als we weten dat we lelijk zijn."
Een van de mooiste complimenten die ik kreeg van studenten die een paar jaar geleden het vak Afrikaanse Filosofie volgden, is dat dit vak hun kijk op de wereld heeft veranderd. Zoals een student me schreef: "Lieve Birgit, Gefeliciteerd!!! Ik schrijf deze brief met tranen van vreugde in mijn ogen. Ik ben zo trots op je, als docent en als mens. Ga alsjeblieft door met het delen van dit perspectief dat Afrikaanse Filosofie geeft binnen WUR, want dit vak gaat verder dan gewoon onderwijs, het raakt het hart en versterkt solidariteit en menselijkheid boven alles."
Wat zijn je ambities voor de komende jaren op het gebied van onderwijsontwikkeling?
De verschillende prijzen van de afgelopen jaren, waaronder WUR's Excellent Education Awards, WUR's Docent van het Jaar 2022, en Docent van het Jaar 2023, wijzen allemaal op dezelfde boodschap van studenten: ze vinden hun huidige curriculum te zwaar leunen op alleen westerse perspectieven en willen leren van historisch onderdrukte stemmen. Misschien verklaart dat deels waarom Afrikaanse filosofie zo'n populair vak is onder Wageningse studenten. Dit jaar wordt het vak gevolgd door 110 studenten van 26 verschillende opleidingen. Hoewel dit veel meer is dan ik had kunnen dromen toen we begonnen, is er nog zoveel te doen op het gebied van inclusie en kennisdiversiteit in ons onderwijs. Ik voel me gesterkt door de persoonlijke woorden die ik ontving van demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Robbert Dijkgraaf: "De jury vond uw aanpak voor een open en veilige leeromgeving erg overtuigend en vernieuwend. Het aankaarten van de zeer westers georiënteerde filosofie achter ons onderwijs, waardoor we kennis en kansen mislopen, opent een wereld naar meer inclusie en gelijkwaardigheid. U bent één van de docenten die het hoger onderwijs zo hard nodig heeft.”
Het is belangrijk om te erkennen dat we (nog) niet inclusief zijn in ons onderwijs, vooral als het gaat om het opnemen van perspectieven van over de hele wereld. Dit kan niet opgelost worden met slechts één vak aan de WUR. Hoewel ik lesgeef in Afrikaanse filosofie, is het dat niet de enige historisch onderdrukte stem. Eigenlijk is kennisdiversiteit relevant voor en hard nodig aan veel Nederlandse universiteiten. Ik zet me daarom met hart en ziel in voor kennisdiversiteit in ons onderwijs en het creëren van een meer inclusieve en veilige leeromgeving voor studenten en docenten. Dit is echter geen individuele taak, maar een collectieve. Samen kunnen we ruimte creëren voor historisch onderdrukte kennis. Het is dan ook een lange termijn ambitie om bij te dragen aan kennisdiversiteit met docenten en studenten aan verschillende universiteiten, bijvoorbeeld via organisaties als het Comenius Netwerk.
Hoe wil je die ambities realiseren?
Kennisdiversiteit vereist nauwe samenwerking met de auteurs zelf. In het geval van Afrikaanse perspectieven betekent dit een sterke samenwerking met Afrikaanse filosofen als Mogobe Ramose, Michael Eze, Beatrice Okyere-Manu en Pius Mosima. Hoewel de bovenstaande prijzen dus individuele prijzen zijn, had ik deze colleges niet kunnen geven zonder de steun van deze dierbare collega's. Vanaf de eerste keer dat ik Afrikaanse filosofie doceerde aan de WUR in 2018, is het een diepe wens geweest om dit vak samen met een Afrikaanse filosoof te geven, zodat we interculturele dialogen in de klas brengen. Daarom ben ik erg dankbaar dat Pius Mosima sinds 2 jaar als co-docent Afrikaanse filosofie verbonden is aan de WUR. Ik hoop dat de samenwerking met Afrikaanse collega's en universiteiten zich de komende jaren zal versterken en verdiepen.
Alessandro Bombelli | Educator of the Year 2023 TU Delft
Waarom ontving je de onderwijsprijs vanuit jouw universiteit?
Tijdens de Onderwijsdag van de TU Delft op 9 november 2023 besloot een selectiecommissie, bestaande uit de vicerector, de academisch directeur van de Teaching Academy, de winnaar van de Onderwijsprijs 2022 en de bestuursleden van interfacultaire studentenverenigingen, dat ik, van de acht facultaire Docenten van het Jaar, de TU Delft Docent van het Jaar was.
De reden waarom studenten van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek op mij hebben gestemd is mijn openheid voor discussie en feedback, mijn passie om hun kritisch denken uit te dagen, mijn zorg voor hun kennis en welzijn, en blijkbaar mijn (gebruik/misbruik van memes en grappen tijdens colleges.
Wat zijn jouw ambities voor de komende jaren als het gaat om onderwijs-ontwikkeling?
Persoonlijk wil ik mijn lesvaardigheden op BSc-niveau verder ontwikkelen. Vooral in BSc-vakken, die erg groot zijn (bijv. 400 studenten), is het erg moeilijk om les te geven op een manier die goed is voor alle studenten. Desondanks moeten we ons aanpassen en begrijpen dat lesgeven aan BSc- of MSc-studenten andere vaardigheden vereist, en het lesgeven op BSc-niveau is waar ik me het meest wil verbeteren.
Over het algemeen heb ik een voorliefde voor wiskundig modelleren, een vaardigheid die de laatste jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt door de opkomst van Kunstmatige Intelligentie en soortgelijke buzz trends. Ik wil ervoor zorgen dat studenten zich bewust zijn van hun keuzes en de output van hun modellen kunnen interpreteren zonder dit (volledig) uit te besteden aan een machine. Binnen de TU Delft werk ik samen met collega's aan een project waarbij serious games worden ingezet als alternatief leerproces voor geavanceerde rekenmodellen zodat de betrokkenheid en het kennisbehoud worden vergroot. We hopen het uiteindelijke product te delen met andere geïnteresseerde docenten en een kleine community te vormen.
Dit kan de intrinsieke motivatie van docenten belemmeren (toegegeven, ik ben hier bevooroordeeld). Ik zie ook dat de situatie aan het veranderen is, omdat meer spelers in het veld de waarde van onderwijs erkennen. Ik ben bijvoorbeeld dankbaar voor de steun van onze Teaching Academy, die een geweldige omgeving biedt voor docenten om ideeën te ontwikkelen. Ik hoop dan ook dat deze verandering doorzet. Het is nooit een binaire keuze tussen onderzoek of onderwijs, maar hoe we tijd en passie tussen de twee in kunnen delen.
Florent Gauvin | Prijs voor beste Bachelor Lectorer 2023 TU/e
Waarom ontving je de onderwijsprijs vanuit jouw universiteit?
Een van de redenen dat ik genomineerd ben en uiteindelijk de Onderwijsprijs heb gewonnen, is omdat ik altijd zoveel mogelijk mijn passie probeer te tonen tijdens het lesgeven. Ik probeer ook bereikbaar en innovatief te zijn, wat niet altijd gemakkelijk is, maar ik doe mijn best en ik denk dat de studenten dit voelen. Als ik terugkijk naar de feedback van mijn studenten, wordt de energie die ik heb tijdens het lesgeven vaak erkend (zelfs op maandagochtend, wat voor mij een hele prestatie is!). Iets wat misschien heel erg voor de hand ligt, maar niet is, is dat ik ook veel empathie probeer te tonen aan mijn studenten. Ik doe dit werk niet alleen om de verbinding te zijn tussen de leerstof en de student, maar ook om passie te creëren en (hopelijk) jonge volwassenen te inspireren om geweldige dingen te doen in hun toekomstige carrière!
Wat zijn jouw ambities voor de komende jaren als het gaat om onderwijs-ontwikkeling?
Mijn belangrijkste ambitie is om mezelf als docent te blijven verbeteren, vooral met de vele tools die beschikbaar zijn om onze colleges interessanter te maken en de studenten te activeren, vooral bij grote groepen.
Ik denk dat we allemaal moeten proberen om dingen anders te doen voor de studenten, want niet alleen evolueert het onderwijs sneller dan we denken - online lesgeven tijdens COVID is een goed voorbeeld van de snelle ontwikkeling van onderwijsmethoden -, maar we hebben ook veel opties waarvan we ons misschien niet bewust zijn, vandaar de noodzaak om op de hoogte te blijven van hoe anderen eigenlijk lesgeven. Ik probeer momenteel meer mensen van mijn afdeling in mijn colleges te betrekken om de verbinding tussen verschillende onderwerpen te versterken, en ik werk ook op internationaal niveau aan de ontwikkeling van vakken met verschillende universiteiten in Europa, ondersteunt door Erasmus+- financiering.
Heb je nog dromen of wensen als het gaat om de positie van onderwijs en -in het bijzonder- de docenten binnen de universiteit?
Het zou mijn wens zijn om lesgeven als een centraal onderdeel van de universiteit te zien. Nu heb ik het gevoel dat lesgeven slechts een van de vele taken is, maar het zou voor ons allemaal de belangrijkste taak moeten zijn, omdat de impact van onderwijs groter is dan wat dan ook. Zeker als je bedenkt dat onze studenten over een paar jaar de actoren van ons vakgebied zullen zijn! En dit geldt des te meer gezien de belangrijke onderwerpen die we momenteel onderwijzen in Engineering, zoals circulariteit of duurzaamheid. Deze onderwerpen zijn relatief nieuw en het opleiden van toekomstige ingenieurs die ervaring hebben met deze onderwerpen zal van cruciaal belang zijn. Daarom moet er meer waarde worden gehecht aan lesgeven en moeten zowel docenten als hoogleraren erkennen dat ze, ondanks hun onmiskenbare ervaring, hun onderwijsvaardigheden nog verder kunnen ontwikkelen en nog meer tijd kunnen besteden aan de voorbereiding van hun colleges.
Foto’s: Levi Baruch en Bart van Overbeeke
Interview Heidi Toivonen | UT-docent van 2023.
Waarom ontving je de onderwijsprijs vanuit jouw universiteit?
Het proces begon met studenten die hun favoriete docent per opleiding kozen en eindigde met een grote finale waarbij een jury de minicolleges van de kleine groep finalisten beoordeelde. De feedback die ik kreeg van studenten onderstreepte dat ze mij ervaren als een betrokken, geduldige en boeiende docent die hen motiveert om het beste van zichzelf te geven. De jury merkte op dat mijn college de juiste hoeveelheid informatie op het juiste abstractieniveau bevatte en dat ik goed gebruik maakte van mijn stem en goede visuals. Ik heb het gevoel dat het allemaal neerkomt op een combinatie van dingen die ik heb gedaan sinds ik in 2021 ben begonnen met lesgeven: moeite doen om mijn onderwijsactiviteiten zorgvuldig te ontwerpen, de tijd nemen voor feedback en beoordeling van studenten, luisteren naar feedback van studenten en blijven leren terwijl ik mijn oprechte enthousiasme probeer te behouden.
Wat zijn jouw ambities voor de komende jaren als het gaat om onderwijs-ontwikkeling?
Ik ben vooral geïnteresseerd in het ontwikkelen van hybride en interdisciplinaire onderwijsvormen om studenten voor te bereiden op ingewikkelde uitdagingen. Klimaatverandering is een goed voorbeeld van een uitdaging die vraagt om nieuwe vormen van onderwijs in multidisciplinaire docententeams. Ik houd van lesgeven in onderzoeksmethoden en wil me op dat gebied ook verder ontwikkelen. Het is heel boeiend om nieuwe, praktijkgerichte, studentgerichte en technologisch geavanceerde methodes te gebruiken. Met name in het onderwijs over hoe je verschillende onderzoeksmethoden kunt combineren.
Mijn ontwikkelingsambities passen bij wat ik als psycholoog denk over de toekomst van het ingenieursonderwijs, omdat ik denk dat interdisciplinaire kruisbestuiving het toverwoord gaat worden.
Toekomstige ingenieursopleidingen zullen waarschijnlijk meer en meer gaan samenwerken met psychologie-vakgroepen om studenten meer inzicht te geven in menselijk gedrag, besluitvorming en gebruikersgericht ontwerpen. In de psychologie wordt ook aandacht besteed aan het aanleren van soft skills zoals communicatie en teamwork. Die zouden nog meer kunnen worden opgenomen in toekomstige ingenieursopleidingen. Ik denk ook dat toekomstig ingenieursonderwijs de mentale gezondheidsuitdagingen zou kunnen erkennen waarmee studenten en toekomstige professionals te maken kunnen krijgen, en dat ze psychologische kennis over stressmanagement of het opbouwen van veerkracht in het curriculum zouden moeten integreren.
Hoe wil je deze ambities realiseren?
In de eerste plaats natuurlijk binnen mijn eigen universiteit, maar ook internationaal is samenwerking tussen verschillende onderwijsinstellingen erg belangrijk. We moeten ook nauwe banden houden met de omringende maatschappij en onderwijs blijven ontwerpen dat echt aansluit bij de behoeften van de wereld om ons heen.
Heb je nog dromen of wensen als het gaat om de positie van onderwijs en -in het bijzonder- de docenten binnen de universiteit?
Ik hoop dat onderwijs niet tegenover onderzoek wordt geplaatst, want universiteiten hebben allebei nodig. Mijn werk omvat zowel onderwijs als onderzoek. Daarom denk ik dat het van essentieel belang is dat er echt rekening wordt gehouden met de tijd en moeite die het kost om allebei goed uit te voeren. Ik hoop dat er meer realiteitszin komt in de erkenning van de hoeveelheid onbetaald werk van het overbelaste onderwijs- en onderzoekspersoneel. Daarnaast hoop ik dat universiteiten geen onderwijsfabrieken worden, maar dat er aandacht wordt besteed aan het leveren van onderzoek en onderwijs van hoge kwaliteit. Nu het debat over internationalisering zo fel is, hoop ik dat mensen begrijpen dat onderzoek en onderwijs een internationale inspanning is en dat de voertaal daarom Engels is. Als Fin denk ik dat er nog meer potentie te halen valt uit Engelstalige internationals in Nederland.