‘Verbinding is de sleutel tot de energietransitie’

“Om de energietransitie te laten slagen, is meer verbinding nodig. Verbinding tussen wetenschap, industrie en onderwijs, verbinding tussen verschillende sectoren en bovenal verbinding tussen mensen”, stelt Queena Qian, coördinator van het Domein Aanjaag Team (DAT) Energy Transition binnen 4TU.Built Environment. Voor haar zijn mensen het belangrijkste uitgangspunt van de energietransitie. “We kunnen nog zo’n mooie innovaties bedenken, maar als mensen – of het nu beleidsmedewerkers, werknemers of bewoners zijn – hier geen gebruik van maken, dan komen we niet tot verandering”, zegt Qian, die naast coördinator van de DAT Energy Transition ook universitair hoofddocent Management in the built environment aan de TU Delft is.

Het verschil maken

4TU.Built Environment, het samenwerkingsverband tussen de vier technische universiteiten op het gebied van bouw, heeft energietransitie als een van de belangrijkste domeinen aangewezen. De DAT Energy Transition brengt twee keer per jaar onderzoekers van de TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Twente en Wageningen University & Research samen om inzichten te delen, synergieën te vinden en gezamenlijke initiatieven te plannen. De laatste meet-up was deze maand op de campus van de TU Eindhoven. “We kunnen tijdens zo’n meet-up taken verdelen en elkaar ondersteunen, zodat we niet steeds opnieuw het wiel uitvinden”, vertelt Qian. Ze is sinds een jaar coördinator van de club en merkt hoe enthousiast de leden zijn. “De wetenschappers doen dit allemaal naast hun eigen werkzaamheden en zijn super gedreven om een verschil te maken in de energietransitie.”

Het afgelopen jaar is het team bezig geweest met het opstellen van een white paper. Deze wordt begin volgend jaar gepubliceerd. Qian: “Dit document is een goede basis om connecties te maken, tussen leden van het team, maar ook met hun bredere netwerk. Het is het begin van een gesprek, verder onderzoek en toepassingen in de praktijk. Hierdoor kunnen we zaken in beweging krijgen.”

Energietransitie versnellen

Het belangrijkste doel van de DAT Energy Transition is om de energietransitie in de gebouwde omgeving te versnellen om zo een klimaatneutrale, betaalbare en veerkrachtige leefomgeving te creëren in 2035. Hierbij is het volgens Qian belangrijk dat het team een brug slaat tussen technische en sociale innovatie, bijdraagt aan een eerlijk en inclusief systeem, burgers en collectieven ondersteund bij het realiseren van hun plannen en mensen inspireert om aan de slag te gaan met de energietransitie. “Dat laatste vind ik een belangrijk punt. De energietransitie is technisch ingewikkeld, maar het zorgt ook voor een betere kwaliteit van leven en nieuwe kansen voor mensen. We mogen er met meer optimisme naar kijken; ik denk dat we die boodschap meer moeten overbrengen.”

Kennis voor toekomstige generaties

Om dat te bereiken heeft het team uiteenlopende plannen voor de komende tijd. Een van de belangrijkste onderdelen is het opzetten van een cursus over de energietransitie in de gebouwde omgeving. “We werken bijvoorbeeld aan een cursus van een paar dagen in de zomer- of kerstvakantie”, vertelt Qian. “We overwegen twee versies: één voor onderzoekers en één voor een breder publiek”, zegt Qian. Het DAT is ook van plan om samen te werken met hogescholen, middelbare scholen en zelfs basisscholen. “Het is belangrijk dat onze kennis de jongere generaties bereikt. Dat kan een uitdaging zijn voor wetenschappers, maar het is ongelooflijk veel waard.”

De cursussen en bijbehorende tekstboeken hebben naast onderwijs en valorisatie nog een ander belangrijk doel: ze kunnen ervoor zorgen dat de DAT financieel onafhankelijker wordt van budgetten vanuit de universiteiten. “We weten dat de budgetten onzeker zijn. Toch vinden alle leden van de DAT het heel belangrijk dat wij onze activiteiten kunnen doorzetten. Daarom zoeken we naar manieren om zelf wat financiële middelen te creëren.”

De impact van 4TU Energie Transition vergroten

Er worden verschillende aanvullende initiatieven gelanceerd om het onderzoek te versterken, de zichtbaarheid te vergroten en een breder publiek te bereiken. Het DAT wil grotere outreach-activiteiten organiseren, zoals een symposium of conferentie om onderzoekers, industrie, beleidsmakers en studenten met elkaar in contact te brengen. “Deze formats kunnen toekomstige professionals over de hele wereld helpen om kennis te maken met de kennis die we binnen 4TU opbouwen”, zegt Qian.

Er worden ook praktische initiatieven onderzocht via het hackathon-concept, en er wordt gewerkt aan stages rondom de energietransitie voor middelbare scholieren. “Ik sta klaar om waar nodig ondersteuning te bieden en de DAT-leden te motiveren initiatief te nemen en samen te werken aan deze ideeën”, vervolgt ze. Om de banden met stakeholders te versterken, overweegt het team ook om een tweemaandelijkse webinarreeks te gaan geven. “Hierdoor kunnen we onderzoekers verbinden met financieringsinstanties, beleidsmakers en de industrie en hen actief bij het project betrekken”, aldus Qian.

Digitalisering is key

Tijdens de meet-up werd een speciale sessie gewijd aan digitalisering als onderdeel van de energietransitie. “Het gebruik van data en opkomende technologieën zoals AI en digital twins zijn essentieel om de energietransitie te laten slagen. Het is belangrijk om data te verzamelen, te analyseren en te delen, zo kom je tot nieuwe inzichten. Het zorgt er ook voor dat wetenschappers niet steeds het wiel opnieuw moeten uitvinden, maar dat zij gebruik kunnen maken van onderzoek en data van anderen. Dat versnelt en verbetert het onderzoek”, legt Qian uit.

Maar het vinden van de juiste, betrouwbare data, is nog niet makkelijk voor onderzoekers. Zij hebben vaak te maken met kwaliteitsproblemen en inconsistentie van de data, zo bleek uit de sessie. Ook is het lastig om vast te stellen wie de eigenaar is van data en hoe je hier op een goede manier mee omgaat als je het wil delen. Ook het waarborgen van privacy en integriteit bij het gebruik van data kan voor onderzoekers lastig zijn. De sessie was ook bedoeld om problemen in kaart te brengen, om zo uiteindelijk toe te werken naar oplossingen. Hierover gaf de onafhankelijke organisatie 4TU.Research Data de nodige informatie. Qian: “Data publiek toegankelijk maken is heel goed, maar het is belangrijk dat dit veilig gebeurt. In het kader van de energietransitie gaat het vaak om data van bijvoorbeeld huishoudens, dat is privacygevoelige informatie, dus daar moeten we voorzichtig mee omgaan.”

Samenwerking

Hierbij is het volgens de coördinator duidelijk zichtbaar dat er meer samenwerking moet komen tussen de verschillende DAT’s binnen 4TU.Built Environment. “Digitalisering is voor ons een belangrijk thema binnen de energietransitie, maar dit is ook meteen het thema van een afzonderlijke DAT. Dat geldt ook voor circulariteit”, stelt Qian. Zij ziet de samenwerking tussen verschillende teams als een manier om de capaciteit te vergroten, onderzoek uit te breiden en implementatie te versnellen. Om samenwerking - binnen 4TU.Built Environment en daarbuiten – te versterken, wil de DAT Energy Transition webinars gaan organiseren. Qian: “Zo kunnen we bijvoorbeeld ook NWO en de TKI Bouw en Techniek betrekken bij onze activiteiten. Uiteindelijk maken we samen de energietransitie samen.”